Geografia eclesiastica e anciana (daus país)

Alpes Maritimæ – Província d’Ambrun

• Ambrunés, lo país d’Ambrun
• Dinhés, lo país de Dinha
• Nicés, lo país de Niça
• Lo país d’Antíbol. La ses de la diocèsi se desplacèt a Grassa en 1244
• Glanesés, lo país de Glandeves. La ses èra Entrevaus
• Senesés, lo país de Seneç
• Vencés, lo país de Vença

Narbonensis II – Província d’Ais

• Aigués, lo país d’Ais
• Atés, lo país d’Ate
• Lo País de Riés
• Frejurés, lo país de Frejús
• Gapencés, lo país de Gap
• Lo país de Sisteron

Província d’Arle (en Viennensis)

• Arlatés, lo país d’Arle
• Marselhés, lo país de Marselha
• Lo país d’Avinhon
• Lo país de Vaison
• Lo país d’Aurenja (Aurenja èra originàriament lo nom dau país)
• Tricastin, lo país de Sant Pau
• Venaissin, lo país de Venasca (ses de la diocèsi de Carpentràs dinc a 1313)
• Cavèlc, lo país de Cavalhon
• Teunés, lo país de Tolon

Viennensis – província de Viana

• Vianés, lo país de Viana
• Valentinés, lo país de Valença
• Diés, lo país de Diá
• Vivarés, lo país de Vivièrs. La ses originau èra Aps
• Gresivaudan, lo país de Grenòble
  1. Se’n destaquèt lo comtat de Savòia (pròpia)
• Mauriana, lo país de Sant Joan
• Genevés, lo país de Genèva. La ses èra Anecí après 1569

Aquitania I – província de Borges

• Berrí, lo país de Borges
• Auvèrnhe, lo país de Clarmont
• Roergue, lo país de Rodés
• Lemosin, lo país de Lemòtges
• Gavaldan, lo país de Jàvols (ses a Mende)
• Albigés, lo país d’Albi.
• Carcin, lo país de Caors
• Velai, lo país dau Puèi (la ses originau èra Sant Pàulhan)

Aquitania II – Província de Bordèu

• Bordalés, lo país de Bordèu
• Peitau, lo país de Peitieus
• Santonge, lo país de Santas
• Engolmés, lo país d’Engoleime
• Peiregòrd, lo país de Peireguers
• Agenés, lo país d’Agen

Novempopulania – província d’Aush

• Lo país d’Aush, que lèu se dividit en 2 países
  1. Au sud, Astarac (nomenat segon un Astèir)
  2. Au nòrd, Fesensac (segon un Fidenci)
     • Se’n destaquèt Armanhac a l’oèst (segon un Hartmann)
• Agués, lo país de Dacs
• Lomanha, lo país de Leitora
• Comenge, lo país de Sant Bertran
• Coseran, lo país de Sant Líser
• Bigòrra, lo país de Tarba. 
• Olornés, lo país d’Auloron
  1. Sola èra originàriament sos Dacs, puei passèt sos Auloron
• Vasadés, lo país de Vasats
• Labord, lo país de Baiona
• Bearn, lo país de Lescar
• Airés, lo país d’Aira. Lèu dividit en 2 país:
  1. Au nòrd, Marsan (segon un Marc)
  2. Au sud, Tursan (segon un Tiburci)

Narbonensis I – província de Narbona

• Narbonés, lo país de Narbona
  1. Se’n destaquèt Rasés, lo país de Rènnas del Castèl
• Carcassés, lo país de Carcassona
• Bederrés, lo país de Besièrs
• Agadés, lo país d’Agde
• Lodevés, lo país de Lodeva
• Nemsés, lo país de Nimes
• Usètge, lo país d’Usèç
• Sustançonés – País de Magalona, que la soa ses hot desplaçada a Sustancion, puei a Mauguiò (comtat de Mauguiò), puei a Magalona encara, puei finaument a Montpelhièr
• Rosselhon – país d’Elna (la ses èra un temps a Castell Rosselló, l’antica Ruscino)
  1. Conflent
• Tolzan – país de Tolosa.

Geografia aut-medievau (c. Sègle 9)

Aquitània: èra constituïda de las províncias de Bordèu e Borges, e tanben dau Tolzan (Tolosa èra la capitala aquitana)

Gòtia: La rèsta de la província de Narbona, plus, ulteriorament, Catalonha tota. Puei Catalonha (dab lo nòrd) se destaquèt de Gòtia.

Gasconha: èra la província d’Aush o Novempopulània. Plus, ja au sègle 9, Agenés e Bordalés. De hèit Bordèu èra la capitau gascoa. Gasconha èra l’estat basco, e tots los sons ducs èran bascos.

Provença: constituïda de las províncias d’Ambrun, Ais e Arle, e tanben de Vivarés, Valentinés e Diés. Aquò es exactament la part occitanofòna dau reiaume d’Arle, la rèsta estent la part borguinhona.

Desvolopaments ulteriors

Los comtes de Peitieus e los de Tolosa horon concurrents au sègle 10 prau títol de duc d’Aquitània, los de Peitieus l’avoron fin finau (quan Peitieus vadot capitau aquitana), mes l’anciana Aquitània hot scindada en duas. Albigés, Carcin, Roergue e credi Gavaldan passaron a depéner daus comtes de Tolosa. Qu’èran tanben marqués de Gòtia. E marqués de Provença.

Lo marquesat de Provença èra compausat de Valentinés, Diés, e de la que vadot Comtat Venaissin. Hot creat en 1125 pra triparticion de Provença, que tanben creèt lo Comtat de Forcalquier (Ambrunés, Gapencés, Atés, Sisteron)

Ua part de Berrí (vescomtat de Borges) hot lèu (en 926) destacada d’Aquitània, mes i demoraran las duas senhorias de Déols ed Essaudun.

L’estatut de Vivarés, Gigaudan e Velai es un pauc complicada, pr’amor que pr’ua part das soas istòrias, tots tres horon governats praus sons avesques.

L’unificacion de Gasconha e Guiana data de 1053. Cent ans après, Alienòr d’Aquitània maridèt Enric Plantagenèste. 

Provinciale Romanum

Lo provinciau roman (provinciale romanum) es ua lista das diocèsis datant daus sègles 13 a 14 (donc après lo remaridatge d’Alienòr, la crosada albigesa, ...).

Dens aqueth, son indicadas com estant:

• En Provença, las províncias d’Ambrun, Ais, Arle e Viana
• En Guiana, las de Borges e Bordèu
• En Gasconha, la d’Aush
• En Gòtia, la de Narbona
• Après la creacion de la província de Tolosa, es inserida en Guiana entre las de Borges e Bordèu.

Aquò es testimoniatge d’ua concepcion de la geografia influençada per las regions aut-medievaus, e que n’avèva guardat lo remembre.

Source